551- گوهر اسرار
صبا تو نكهت آن زلفت مشكبو داري به يادگار بماني كه بوي او داري
دلم كه گوهر اسرار حسن و عشق در اوست توان به دست تو دادن گرش نو داري
در آن شمايل مطبوع هيج نتوان گفت جز اين قدر كه رقيبان تند خو داري
نواي بلبلت اي گل كجا پسند افتد چر گوش هوش به مرغان هرزه گو داري
به جرعه تو سرم مست گشت نوشت باد خود از كدام خم است اينكه در سبو داري
به سركشي خوداي سرو جويبا رمناز كه گر به او رسي از شرم سر فرو داري
دم از ممالك خوبي چو آفتاب زدن ترا رسد كه غلامان ماهرو داري
قباي حسن فروشي ترا برازد و بس كه همچو گل همه آيين رنگ و بو داري
زكنج صومعه حافظ مجوي گوهر عشق قدم برون نه اگر ميل جست و جو داري
توضيحات :
معني بيت 1( اي باد بهاري تو بوي خوش گيسوي يار را به همراه آورده اي تا نزد ما ارمغاني از دوست باشي زيرا تو بوي جان بخش دوست را همراه داري )معني بيت 2( دلم را كه گنجينه اسرار زيباي محوبب است به دست تو مي توانم بسپارم به شرط آنكه از آن خوبي نگهداري كني ) معني بيت 3( در مورد روي زيبا و اخلاق خوب تو جاي براي سخن گفتن نمي باشد جز آنكه بايد گفت كه نگهبان كوي تو بد اخلاق و تند خو هستند )معني بتي 4( اي دل اگر گوش خود را به آواز پرندگان ياوه سرا ببسپاري ذوق لطيف تو از بين مي رود انوقت آواز بلبلان راخوش نمي داري ) معني بيت 5( با يك جرعه از جام شرابت مست شدم نوشت باد شرابي كه خوردي عجب است اين شراب كه در سبو دراي از كدام خم برداشتي ) معني بيت 60 اي سرو جويبار به بلندي خود فخر مكن زيار ار با آن محبوب برخورد كني واو را ببيني از شرم سرت پايين مي آيد و تسليم مي شوي)
نتيجه تفال :
1- خواجه حافظ در بيت هاي 7-8-9- به ترتيب فرمايد ( ادعاي فرخ و شكوه فرمانروايي در جهان زيبايي شايسته توست علاوه ب راينكه خودت زيبا هستي چاكران زيبا روي هم داري )( تنها لباس زيبايي بر قامت تو شايسته است زيرا مانند گل سراپا آراسته اي و رنگ و بوي دلپذيري داري ) ( اي حافظ در وشه دي زاهد گجوهر عشق الهي يافت نمي شود اگر رغبت طلب داري و معرفت عشق را مي خواهي از صومعه گام بيورن بگذار ) اين ابيات نيت شما را ركاملاً توضيح مي دهد
2- اين نيت با شرايط زماني و مكاني مناسبت دارد ولي رقيبان سرسختي سر راه شما قرار دارند كه بايد سرعت عمل و دقت خود را افزايش بدهيد با استادي ماهر و با تجربه مشورت كنيد تا حتماً موفق شويد
3- ستاره بخت شما در برج سعد قراردارد موفقيت و كاميابي همگام جنابعالي مي باشد و جاي هيچ گونه نگران و ناراحتي وجود ندراد اگر قدري ناراحت به نظر مي رسيد بر اثر ترديد و وسواس جنابعالي است كه بايد از آ» دست برداريد ولي به شما قول مي دهم كه حتماً موفق مي شودي بنابراين به سخنان دشمنان و حسودان گوش ندهيد
4- آقا يا خنم عزيز اب توجه به بيت هاي اين غزل خصوصيات شما چنين است مخال فشتابزدگي رك گو و لجباز و يكدنده هستيد كه ب كوچكترين غوره اي سدري و با كمترين كشمش گرمي مي كنيد ولي بساي راب محبت و با گذشت هستيد ميل درايد هميشه با خانواده باشيد به شرط آنكه آنها موجب نرااحتي جنابعالي نباشيند گرم مزاجي و بذله گويي در خون شماست ولي در عين حال منطقي مهربان و شيك پوش هستيد
کمی بیشتر در خصوص غزل بدانید :
شرح غزل :
معاني لغات غزل (446)
صبا: باد خنكي كه صبح و عصر از جانب شمال شرقي مي وزد.
نكهت: بوي خوش.
زلف مشكبو: زلفي كه بوي مشك مي دهد.
به يادگار: به عنوان يادبود، به عنوان ارمغان.
به يادگار بماني: به عنوان يادبود پيوسته و پا برجا بماني.
گوهر اسرارِ… : (اضافه تشبيهي) اسرار حسن و عشق به گوهر تشبيه شده.
اسرار: رازها.
شمايل: جمع شميله = خلق و خوي و در زبان فارسي به معناي قد و بالاي موزون.
مطبوع: مورد قبول طبع، دلپسند.
رقيبان: مراقبان و محافظان.
گوش و هوش: گوش شنوا و نيروي درك و فهم.
هرزه گو: هرزه دراي، ياوه سرا.
جرعه: يك دهان آشاميدني، اندكي از شراب.
نوشت باد: بر تو گوارا باد.
سركشي: سرافرازي، سربلندي، گردن كشي و نافرماني و در اينجا به معناي قدّ رسا توأم با تفاخر.
مناز: ناز مكن، فخر مكن.
ممالك: (جمع مملكت) كشورها.
ممالك خوبي: (اضافه تشبيهي) خوبي به كشورها تشبيه شده.
دم از ممالك خوبي زدن: داعيه مالكيت بر كشورهاي حسن و خوبي داشتن.
قباي حسن: (اضافه تشبيهي) حسن به قبا تشبيه شده.
قباي حسن فروشي: تفاخر و خودنمايي در قباي حسن.
برازيدن: برازنده بودن، سزاوار بودن، زيبنده بودن.
آئين: راه و رسم و روش.
صومعه: خانقاه.
گوهر عشق: (اضافه تشبيهي) عشق به گوهر تشبيه شده است.
معاني ابيات غزل (446)
(1) اي نسيم صبا، تو بوي خوش آن گيسوي سياه خوشبو را به همراه داري، اميدوارم وزش تو پيوسته برقرار بماند چرا كه نشانه و اثر او را به خود آورده يي.
(2) مي توانم دلم را كه جواهر اسرار جمال و عشق الهي در آن نگهداري مي شود، به دست تو بسپارم بشرط آنكه از آن به خوبي نگهداري كني.
(3) سواي اين نكته كه نگهبانان بدرفتار و تندخو تو را در ميان گرفته اند، بر اندام موزون و چهره دلپسند تو جاي هيچ سخن و ايرادي نيست.
(4) اي گل، تو كه گوش شنوا و نيروي درك خود را به آواز مرغان ياوه سرا مي دهي، ديگر چگونه آواز بلبل داستانسرا مي تواند پسند خاطرت باشد.
(5) اين شرابي كه در سبوي توست از كدامين خم است كه با نوشيدن اندكي از آن چنين سرمست شدم. بر تو گوارا باد.
(6) اي سرو كنار جوي، به سربلندي خود ناز مكن و فخر مفروش كه اگر او را ببيني از شرم سرافكنده خواهي شد.
(7) به مانند آفتاب جهانتاب كه بر همه زيبارويان جهان و كشورهاي حسن سروري دارد، ادعاي سروري به تو مي برازد، چرا كه چاكران ماهرو و زيباي فراوان داري.
(8) تنها قباي حسن فروشي و عرضه جامعه زيبايي بر بالاي تو زيبنده است زيرا به مانند گل به رنگ و بو و جمال آراسته يي.
(9) حافظ، در گوشه و كنار خانقاه به دنبال گوهر عشق مگرد. اگر خواهان آن هستي از آنجا قدم بيرون گذار.
شرح ابيات غزل (446)
وزن غزل: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن
بحر غزل: مجتّث مثمّن مخبون اصلم
روي سخن حافظ در اين غزل هم با شاه شجاع و به هنگامي است كه شاه از شيراز دور و شاه محمود زمام حكومت را به طور موقت در دست دارد. شاعر كه از كارگزاران و دوستداران و طرفداران شاه شجاع است در غيبت او بوي او را از باد صبا استشمام و روي دل خود را كه به قول خودش خزينه اسرار عشق و فداكاري و همكاري با شاه است به جانب آن شاه معطوف مي دارد و به او تذكر مي دهد كه قدر آن را بداند. منظور كلام شاعر اين است كه من در حال حاضر براي بازگشت تو به قدرت فداكاري مي كنم و اميدوارم كه قدر اين فداكاري ها را بداني.
شاعر در بيت سوم اشاره به بعضي اطرافيان ناباب پادشاه كرده و در بيت چهارم به اين نكته اشاره دارد كه وقتي مدام گوش تو به توصيه هاي اين افراد ناباب است ديگر جايي براي راهنماييهاي صادقانه من باقي نمي ماند. در بيت پنجم، اشاره تشكرآميزي به مبلغ حقوق وظيفه يي كه به دستش رسيده دارد و در بيت ششم احتمالاً روي سخنش با شاه محمود است و به او مي گويد در غياب شاه شجاع اين قدر كبر و ناز مفروش و بدانكه موقعي كه او باز مي‌گردد تو سرافكنده و شرمسار خواهي شد.
شاعر پس از دو بيت ديگركه در تعريف شاه سخن گفته در بيت مقطع بدبيني هميشگي خود را نسبت به صوفيان متظاهر و رياكار بازگو مي كند و در آن ايهامي نيز نهفته است كه حافظ از بودن در كنج صومعه يعني شهر شيراز دلگير است و مايل است كه از آن قدم بيرون نهد و اين در يك وجه بدان معناست كه براي رسيدن گوهر عشق يعني حكومت شاه شجاع از شيراز بيرون رفته و به سوي محبوب برود. اين تعبير از آن سبب مي تواند واقعيت داشته باشد كه قبلاً شاه شجاع در نامه يي حافظ رابه مسافرت در نزد خود فراخوانده و حافظ محترمانه جواب منفي داده بود. و ما در شرح غزل مربوطه به آن اشاره كرده ايم.
شرح جلالی بر حافظ – دکتر عبدالحسین جلالی
غزل به قلم علامه قزوینی :
صبا تو نکهت آن زلف مشک بو داری به يادگار بمانی که بوی او داری
دلم که گوهر اسرار حسن و عشق در اوست توان به دست تو دادن گرش نکو داری
در آن شمايل مطبوع هيچ نتوان گفت جز اين قدر که رقيبان تندخو داری
نوای بلبلت ای گل کجا پسند افتد که گوش و هوش به مرغان هرزه گو داری
به جرعه تو سرم مست گشت نوشت باد خود از کدام خم است اين که در سبو داری
به سرکشی خود ای سرو جويبار مناز که گر بدو رسی از شرم سر فروداری
دم از ممالک خوبی چو آفتاب زدن تو را رسد که غلامان ماه رو داری
قبای حسن فروشی تو را برازد و بس که همچو گل همه آيين رنگ و بو داری
ز کنج صومعه حافظ مجوی گوهر عشق قدم برون نه اگر ميل جست و جو داری
غزل به قلم شاملو :
#####
غزل به قلم الهی قمشه ای :
#####
غزل به قلم عطاری کرمانی :
صبا تو نكهت آن زلفت مشكبو داري به يادگار بماني كه بوي او داري
دلم كه گوهر اسرار حسن و عشق در اوست توان به دست تو دادن گرش نو داري
در آن شمايل مطبوع هيج نتوان گفت جز اين قدر كه رقيبان تند خو داري
نواي بلبلت اي گل كجا پسند افتد چر گوش هوش به مرغان هرزه گو داري
به جرعه تو سرم مست گشت نوشت باد خود از كدام خم است اينكه در سبو داري
به سركشي خوداي سرو جويبا رمناز كه گر به او رسي از شرم سر فرو داري
دم از ممالك خوبي چو آفتاب زدن ترا رسد كه غلامان ماهرو داري
قباي حسن فروشي ترا برازد و بس كه همچو گل همه آيين رنگ و بو داري
زكنج صومعه حافظ مجوي گوهر عشق قدم برون نه اگر ميل جست و جو داري
غزل را بشنوید :
#####
کلیپ های مرتبت با غزل :
#####
#####
#####
استفاده کردم.مرسی
پاسخحذفهمیشه توضیحاتتون بسیار دقیق و درسته اما متاسفانه خیلی اشتباه تایپی داره و گاهی حتی خوندنو دشوار می کنه کاش این مشکل رو حل کنید. مرسی
پاسخحذف