353- سبز پوشان
اي رخت چون خلد و لعلت سلسبيل سلسبيلت كرده جان و دل سبيل
سبز پوشان خطت بر گرد لب همچو مورانند گر سلسبيل
ناوكچشم تو در هر گوشه اي همچو من افتاده دارد صد قتيل
يارب اين آتش كه درجان منست سر كن زانسان كه كردي بر خليل
من نمي يابم مجال اي دوستان گر چه دارداو جمالي بس جميل
پاي ما لنگست و منزل بس دراز دست ما كوتاه و خرما بر نخيل
يا مكش بر چهره نيل عاشقي يافرو بر جامه تقوي به نيل
شاه عالم را بقا و عز و ناز باد و هر چيزي كه باشد زين قبيل
حافظ از سر پنجه عشق نگار همچو مور افتاده شد در پاي پيل
توضيحات :
سلسبيل ( نام چشمه اي در بهشت ) سبيل كرده ( وقف كرده = مبالح ) خلد ( بهشت ) لعل ( استعاره از لبان معشوق ) رخ ( چهره ) سبز پوشان ( كسانيكه ب رچهره نقش و نگار مي كردند سبز پوشان خط سبز پوشاني كه خط رخسار آرايش مي دهند) يارب ( منادا = اي خدا ) خليل ( مقصود حضرت ابراهيم = تلميح دار ) ناوك چشم ( نگاه نافذ چشم محبوب ) قتيل ( كشته ) از آ» سان ( آن گونه همانگونه ) جميل ( زيبايي فوق العاده ) نخيل ( درخت خرما ) نگار ( محبوب ) معني بيت 1( اي جانان چهر هات چون بهشت و لب تو چشمه بهشتي است و سلسبيل بب شيرين تو جان عاشقان را مباح كرده است ) معني بيت 2( سبز پوشاني كه همان خط صورت تو مي باشند بر اطراف لبت مانند مورچگان بر چشمه بهشتي به صف آراسته اند ) معني بيت 9( حافظ از سر پنجه محبوب مانند موري است كه به پاي فيلي افتاده است )
نتيجه تفال :
1- آتشي در افتاده كه جان وجسم شما را مي سوزاند از خداوند ميخواهي ه آن را سرد كند همان طوريكه آتش را بر حضرت ابراهيم سرد فرمود
2- سعي ن بي تابي نكني و طاقت و شكيبايي را از دست ندهي چون اين نيت بسيار اهمني دارد وبايد رنج را تحمل كني بدان كه در حال امتحان هستي
3- جانان دور است پس نه پايت به منزلش مي رسد نه دستت به ثمره اش جر اينكه صب ركني
4- با تلاظ و كوشش و توكل بر خدا انجام اين نيت امكان پذير است و لاغير
5- تا كنون چندين بار به تو نارو زده اند چرا از لج بازي دست بر نمي داري يكدندگي هم حد و اندازه اي دارد اكنون كه عاقل شده اي از نيروي صبر و شكيبايي كمك بگير و با انديشه و فتكر عمل كن زيرا به نيروي بازو و ثروت و منازعه در اين راه اثري ندراد
6- پندي دوستانه برايت درام كارهايي كه انجام مي دهيد بي غرض و مرض با تفوي و با حسن نيت باشد
7- براي دولتمند شدن خود را زحمت مده زيرا دولتمندي بالهايي دارد كه مثل عقاب در آسمان مي برد شما نيز اگر مي خواهيد دولتمند شويد با نيروي ايمان واعتقاد و توكل عمل كنيد زيرا هر كه شريعت را ترك كند و يا ايمانن خودراضعيف سازد در حقيقت شرارت و شرير را مي ستايد اما هر كه شريعت را نگاه دارد از شرير و بدي نفرت دارد
8- اگر مي خواهيد عاقبت و سرانجام اين كار نيكو شود در 6 شب موالي با حضور قلب و معني از سوره مباركه يونس ايه 10تا 6 آيه بعد از آن را بخوانيد
9- اينتر نت و امواج اگر چه اطلاعات مفيدي به شما مي دهند ولي مواظب باشيد گمراه نشويد
لطفا شرح تفال را در ویدیو زیر تماشا کنید ...
با آموزش جذاب اوریگامی به کودک خود خلاقیت را در آنها شکوفا کنید و غزیزانتان را به ساخت کاردستیهای محبوب تشویق کنید ...
با آموزش جذاب اوریگامی دستمال سفره به کودک خود خلاقیت را در آنها شکوفا کنید وغزیزانتان را به ساخت کاردستیهای محبوب تشویق کنید و همزمان سفرهای مهمانی خود را زیباتر کنید ...
کمی بیشتر در خصوص غزل بدانید :
شرح غزل :
وزن غزل: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
1 ای کسی که رویت مثل بهشت است و لب لعل فامت مثل چشمه ی سلسبیل؛ چشمه ی سلسبیل جان و دل خود را در راه تو وقف کرده است.
خلد، یعنی بهشت و سلسبیل نام چشمه ای است در بهشت.
سبیل: راه و طریق و سبیل کردن به معنی وقف کردن و مباح کردن.
مضمون این بیت و بیت بعدی مجموعا سوره ی الانسان (76) را به یاد می آورد. این بیت خصوصا اشاره است به آیه ی 18 از این سوره ((عَيْناً فِيهَا تُسمَّى سلْسبِيلاً )) ( در آنجا چشمه ایست که سلسبیلش نامند). به گواهی المعجم المفهرس[1]
کلمه ی سلسبیل فقط یک بار و آنهم در آیه ی فوق در قرآن آمده است و چنین است که قطعا می توان گفت اشاره ی بیت به این آیه است، ولا غیر.
همانطور که علامه قزوینی یاد آوری نموده اند بیت فوق ((تضمین این بیت از ادیب صابر در مدح اتسز خوارزمشاه است:
((ای رخت چون خلد و لعلت سلسبيل سلسبيلت کرده جان و دل سبيل))[2]
به معشوق می گوید رویت مثل بهشت است و دهانت مثل چشمه ی سلسبیل در این بهشت واقع شده، آبی مطلوب و گوارا دارد. چشمه ی سلسبیل مفتون زیبایی توست چنانکه جان و دل خود را در راه تو وقف کرده است.
2 آنها که با جامه ی سبز اطراف خط لبت هستند؛ مانند حوریان بهشتی اند به دور چشمه ی سلسبیل.
سبز پوش صرف نظر از معنای لغوی، کنایه از فرشته و اهل بهشت است، چنانکه در این بیت نظامی آمده:
سر سبز پوشان باغ بهشت به سر سبزی آراسته کار و کشت[3]
مضمون ادامه ی بیت قبلی است و هم چنان اشاره به سوره ی الانسان دارد، و سبز پوشان خط، حورانند که جامه های سندس سبز و استبرق در بر دارند یعنی آیه ی 21 ((عَلِيهُمْ ثِيَاب سندُسٍ خُضرٌ وَ إِستَبرَقٌ…)) ( بر بالای بهشتیان لطیف دیبای سبز و حریر ستبر است…). به همین مناسبت ضبط ((همچو حوارانند)) که در حافظ قدسی آمده، مناسبتر به نظر رسید. در حافظ قزوینی ((همچو مورانند)) ضبط شده است.
خلاصه معنی بیت اینکه لبت مثل چشمه ی سلسبیل است و خط سبز گرد لبت، گوئی حوران سبز پوش بهشتی اند که بر گرد این چشمه طواف می کنند.
3 تیر چشم تو در هر گوشه ای ؛ مانند من صد آدم کشته بر زمین افتاده دارد.
قتیل: کشته، مقتول.
چهرهٔ تو همانا آئینه‌ای است که لطف خدا در آن منعکس شده؛ در حقیقت چنین است و در این گفته هیچ‌گونه ریا و تزویر نیست.
4 خدایا این آتشی را که بر جان من افتاده؛ سرد کن، همانطوری که بر ابراهیم خلیل سرد کردی.
مصراع دوم ناظر است بر آیه ی 69 از سوره ی انبیاء (21) ((قُلْنَا يَنَارُ كُونى بَرْداً وَ سلَماً عَلى إِبْرَهِيمَ)) (ما خطاب کردیم که ای آتش سرد و سالم برای ابراهیم باش).
مقصود اینکه آتش عشق را هم بگو که ما را نسوزاند.
5 ای دوستان، گر چه او چهره ای بسیار زیبا دارد من امکان نمی یابم.
یعنی ای دوستان گر چه او چهره ی بسیار زیبایی دارد و مرا مجذوب می سازد، من امکان معاشقه با او را ندارم.
6 پای ما لنگ است و راه وصول به منزل طولانی؛ دست ما کوتاه است و خرما روی درخت نخل – نه می توانیم راه طولانی را طی کنیم و نه دست ما به بالای درخت نخل می رسد.
7 حافظ از ضربت سر پنجه ی عشق معشوق؛ مثل موری در پای فیل افتاده شد.
سر پنجه: زور، قدرت، مسلط. یعنی موری که زیر پای فیل افتاده باشد، حافظ در برابر سر پنجه ی معشوق افتاده و احساس ناتوانی می کند.
8 برای شاه عالم عزت و فخر و بقای عمر؛ بر جا باشد و هر گونه از این نعمات.
********************
دکتر غنی در تاریخ عصر حافظ می گوید: (( این غزل بدون شبهه به استقبال غزلی از شاه شجاع است به مطلع:
ای به کام عاشقان حسنت جمیل کی گزیند بیدلی بر تو بدیل
و ممدوح حافظ در این غزل که از او اسم نمی برد و فقط به شاه عالم تابیر می کند قطعا مراد همین شاه شجاع است.))[4]
——————————————————————————
[1] عبدالباقی،… المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم.
[2] قزوینی، … ((بعضی تضمینهای حافظ))، یادگار، س 1 ، ش 8 ص 67.
[3] نظامی،… به نقل از دهخدا، … لغت نامه.
[4] غنی،… تاریخ عصر حافظ… ص 350، 363.
غزل به قلم علامه قزوینی :
ای رخت چون خلد و لعلت سلسبيل سلسبيلت کرده جان و دل سبيل
سبزپوشان خطت بر گرد لب همچو مورانند گرد سلسبيل
ناوک چشم تو در هر گوشه‌ای همچو من افتاده دارد صد قتيل
يا رب اين آتش که در جان من است سرد کن زان سان که کردی بر خليل
من نمی‌يابم مجال ای دوستان گر چه دارد او جمالی بس جميل
پای ما لنگ است و منزل بس دراز دست ما کوتاه و خرما بر نخيل
حافظ از سرپنجه عشق نگار همچو مور افتاده شد در پای پيل
شاه عالم را بقا و عز و ناز باد و هر چيزی که باشد زين قبيل
غزل به قلم شاملو :
#####
غزل به قلم الهی قمشه ای :
#####
غزل به قلم عطاری کرمانی :
اي رخت چون خلد و لعلت سلسبيل سلسبيلت كرده جان و دل سبيل
سبز پوشان خطت بر گرد لب همچو مورانند گر سلسبيل
ناوكچشم تو در هر گوشه اي همچو من افتاده دارد صد قتيل
يارب اين آتش كه درجان منست سر كن زانسان كه كردي بر خليل
من نمي يابم مجال اي دوستان گر چه دارداو جمالي بس جميل
پاي ما لنگست و منزل بس دراز دست ما كوتاه و خرما بر نخيل
يا مكش بر چهره نيل عاشقي يافرو بر جامه تقوي به نيل
شاه عالم را بقا و عز و ناز باد و هر چيزي كه باشد زين قبيل
حافظ از سر پنجه عشق نگار همچو مور افتاده شد در پاي پيل
غزل را بشنوید :
#####
کلیپ های مرتبت با غزل :
#####
#####
#####
با تشکر از سایت خوبتون
پاسخحذفبنده مداح هستم و از چند سال پیش که شروع کردم قبل هر مجلس رسمی محرم و فاطمیه یک غزل میخونم به ترتیب ، و از عظمت حضرت حافظ اینکه ، موضوع اشعار با موضوع روضه تناسب داره همیشه ، مثل امشب که رسیدم به این غزل و شب روضه حضرت رقیه دختر امام حسین علیه السلام است ، که اگر تطابق بدید با هم به عظمت حضرت حافظ پی می برید
سایت بسیار خوب و مفیدی دارید . ممنون که به ادب فارسی اهمیا میدید
پاسخحذف